به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ناظر، برخلاف ادوار گذشته که بیشتر مشکلات در بخش تأمین آرد موردنیاز واحدهای خبازی بود، این بار بازار خمیرمایه وارد مرحله فوق بحرانی شده و اگر ادامه داشته باشد و ساماندهی نشود، مردم به‌عنوان ذینفعان حلقه آخر، دچار خسران و ضرر خواهند شد.
این روزها اغلب نانوایی‌های گیلان پیش از موعد معمولی، دستگاه خمیرگیر را خاموش و میز کارشان را جمع می‌کنند. نانوایی‌هایی گیلان تنورشان طی ماه‌های اخیر کمتر روشن‌شده و به گفته خودشان، نان کمتری هم تحویل مردم داده‌اند.
دلیل این کم‌کاری، تعطیلی خودسرانه و صف های طولانی در بسیاری از نانوایی‌های استان، کمبود شدید مخمر نان یا خمیرمایه است؛ این را شاطر عباس و هم‌صنفی‌های آن در محله‌های مختلف رشت اعلام می‌کنند و همگی روی این مسئله، اتفاق نظر دارند.
خمیرمایه از کیلویی حدوداً ۷۰۰ هزار تومان به بیش از ۳ میلیون تومان افزایش یافته که پیدا هم نیست
شاطر عباس می‌گوید: مدت‌ها است که خمیرمایه یک کیلویی که هر کیلو حدوداً ۷۰۰ هزار تومان بود، پیدا نیست. به گفته او، این خمیرمایه حتی در بازار آزاد هم با قیمت بیش از سه میلیون تومان در اختیارشان قرار نمی‌گیرد؛ نانشان این روزها کیفیت آن‌چنانی ندارد و حتی قادر نیستند چند پنجه بیشتر به نان بزنند تا کیفیت مطلوب، حاصل شود.
مردم هم در صف های نانوایی که حجم و تعدادشان نسبت به ماه‌های اخیر افزایش محسوسی داشته، اعتراض شدید دارند. آن‌ها می گویند نانی که نانوا تحویل شان می‌دهد با نان‌های گذشته تفاوت اساسی کرده است؛ نه حجم مناسبی دارد و نه کیفیتی که بتوان آن را به دندان کشید!
نان کیفیت ندارد
عده‌ای هم که دستشان به همین نان اندک و کم کیفیت نرسیده، گله‌مندند و شاطر عباس هم شرمنده! شاطر می‌گوید: نمی‌تواند بدون خمیرمایه نان به مشتری تحویل دهد. این نانوای رشتی، در هم‌صحبتی با یکی از مشتری‌هایش، دوچرخه‌اش را شاهد می‌گیرد که پا به‌پای او، همه نانوایی‌ها را رفته تا بتواند چند صد گرم خمیرمایه گیر بیاورد تا نانی برایشان بپزد! شاطر می‌گوید: همه شرایط مشابه دارند و از کمبود خمیرمایه نان، نالان هستند.
ماجرای مشروحه، تقریباً در همه محلات شهر و روستای گیلان حاکم است و مردم و نانوایی داران در این موضوع چالشی اساسی دارند؛ چالشی که نیاز به توجه بیش‌ازپیش است.
مجید احمدی، رئیس اتحادیه نانوایان شهرستان رشت با اشاره به مشکلات عدیده نانوایان تحت پوشش این اتحادیه، اظهار کرد: این اتحادیه دارای ۹۱۸ عضو فعال است که واحدهایشان در ماه حدوداً ۱۸۰ هزار کیسه آرد مصرف می‌کنند و برای تبدیل آن‌ها به خمیر، حداقل نیازمند ۲۷ تن خمیرمایه هستند.
وی با بیان اینکه در خردادماه امسال، سه هزار و ۷۵۰ کیلوگرم از خمیرمایه لازمه نانوایان تأمین‌شده، افزود: این میزان خمیرمایه موجود به ترتیب حروف الفبا در بین واحدهای نانوایی توزیع می‌شود و مابقی به‌صورت آزاد و به قیمت دو برابر به دست نانوا می‌رسد.
پایین بودن قیمت نان مشکل مهم نانوایان است
رئیس اتحادیه نانوایان رشت با اشاره به اینکه کمبود خمیرمایه و تفاوت قیمت نرخ یارانه‌ای آن با نرخ آزاد، هزینه تولید را افزایش می‌دهد، گفت: این هزینه‌ها، قیمت تمام‌شده را بالا می‌برد و درحالی‌که در هزینه آنالیز نان دیده نشده است.
احمدی با اشاره به دیگر مشکلات صنف نانوایان، خاطرنشان کرد: از مشکل مهم پیش روی نانوایان قیمت نان است که در دو سال اخیر با توجه به افزایش ۸۴ درصدی حق بیمه کارگری، بایستی هر چه سریع‌تر نرخ نان مورد ارزیابی و بازنگری قرار گیرد تا نانوا بتواند بخشی از هزینه‌های واحدهای نانوایی را پوشش دهد.
وی با اشاره به کسر سهمیه برخی از نانوایان با اجرای طرح نانینو، تصریح کرد: این مسئله باعث طویل شدن صفهای واحدهای خبازی شده و لازم است با توجه به مسافرت‌ها و گردش پذیر بودن گیلان، آرد ویژه به استان تخصیص پیدا کند.
تکلیفی در تأمین خمیرمایه نانوایی نداریم
اما قاسم جواد زاده مقتدر، معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی گیلان گفته است که در تولید نان چهارعنصر آرد، نان، نمک و خمیرمایه نقش دارند و جهاد کشاورزی همان گونه که متولی تأمین، توزیع و نظارت کالاهای اساسی است متولی تأمین آرد بوده و تکلیفی در تأمین آب و نمک و خمیرمایه نانوایی به‌عنوان کالاهای اساسی ندارد.
به گفته وی، ازآنجاکه خمیرمایه جز کالای اساسی نیست؛ اما از عناصر اصلی سازنده نان هست، بر خود وظیفه می‌دانیم تا به‌منظور موارد اشاره‌شده، هر کمکی که بتوانیم، انجام دهیم.
معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی گیلان این را هم گفته که کاهش تولید و عرضه خمیرمایه در کارخانه‌های کشور، فعالیت محدود کارخانه‌های تولیدی خمیرمایه در کشور و اشتیاق کارخانه‌ها به صادرات باعث کاهش عرضه در بازار شده است.
این مسئول در جهاد کشاورزی گیلان با اشاره به فعالیت تعداد معدودی از کارخانه‌های تولید و فرآوری خمیرمایه در کشور، گفت: جدای اینکه تعدادی از این کارخانه‌ها تغییر خط تولید دادند، به سبب افزایش هزینه‌های تولید، تغییرات و نوسانات ارزی و همچنین افزایش حاشیه سود، بسیاری از این کارخانه‌ها اشتیاق بیشتری به صادرات خمیرمایه پیدا کرده‌اند.
عرضه خمیرمایه در کل کشور کم شده و گیلان هم از این قاعده مستثنا نیست
آن‌طور که جواد زاده بیان کرده، ظرفیت اسمی تولید کارخانه‌های تولید خمیرمایه در ابتدا، سالانه حدود ۴۰ تا ۴۲ هزار تن بود که با وضعیت فوق الشرح به ۳۰ تا ۳۵ هزار تن، تقلیل یافته است. توضیحات معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی گیلان نشان می‌دهد که عرضه خمیرمایه در کل کشور کم شده و گیلان هم از این قاعده مستثنا نیست. در استان گیلان حدود چهار هزار نانوایی وجود دارد که ماهانه به ۸۰ تا ۹۰ تن خمیرمایه نیاز دارند؛ نیازی که در فصل سرد سال بیش از فصل بهار و تابستان است.
نیاز نانوایان گیلان به خمیرمایه ۸۰ تا ۹۰ تن است که تقریباً نیمی از نیاز نانوایی‌های استان تأمین شده است
علیرغم اینکه با کاهش عرضه ۲۵ تا ۳۰ درصدی خمیرمایه مواجه هستیم، خوشبختانه طی سه ماه اخیر به گفته معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی گیلان، ۴۰ تن خمیرمایه در هر ماه توسط مباشرین توزیع‌شده که تقریباً نیمی از نیاز نانوایی‌های استان است.
در استان گیلان پنج مباشر توزیع‌کننده خمیرمایه فعالیت می‌کنند که بهتر است اتحادیه‌های نانوایی در رشت و شهرستان‌ها با همکاری مباشرین، مشارکت و توان مدیریتی خود را در این رابطه توسعه دهند، هرچند جهاد کشاورزی گیلان در نظر دارد تا توزیع خمیرمایه در استان را با نظارت کارگروه‌های شهرستانی به اتحادیه نانوایان استان و شهرستان‌ها واگذار کند تا توزیع متعادل‌تر و با فراوانی و دقت بیشتری در بین نانوایان انجام شود.
شرایط کنونی بازار خمیرمایه نان در گیلان نیازمند توجه بیش از دولت به مسئله بوده و لازم است دولت مرکزی طراحی بسته حمایتی را در راستای اجرای طرح نانینو، در دستور کار قرار دهد.
البته موضوع مهم‌تر و مؤثرتر، مدیریت صادرات خمیرمایه در کشور است که می‌طلبد تا متعادل شدن بازار، صادرات تعدیل و به حالت تعلیق درآید.
